Ankara
Küresel elektriğin yüzde 15'ini karşılayan hidroelektrik kurulu gücü geçen yıl sonunda 1,4 teravatı aşarken bu gücün, "2050 net sıfır" hedefine uygun maliyetle ulaşılması için 3 teravata çıkması gerektiği ifade ediliyor.
AA muhabirinin Uluslararası Hidroelektrik Birliği verilerinden derlediği bilgilere göre, küresel hidroelektrik kapasitesinin 2050'de 3 teravata çıkması için yıllık 45 gigavattan fazla yatırım gerekiyor.
Küresel kapasitenin neredeyse 630 gigavatı 30 yaşın üzerinde, 490 gigavatı ise 40 yaşın üzerinde bulunuyor. Hidroelektrik tesislerinin yenilenme zorunluluğu, söz konusu kapasitenin güvenliğini artırma, kapasite ilavesi ve santralleri güçlendirmek için yatırımcılara önemli fırsatlar sunuyor.
ABD'de yapılan çalışmaya göre 12 gigavat hidroelektrik kapasitesi yaklaşık 5 milyon evin elektrik ihtiyacını karşılayabiliyor.
Bu kapsamda, küresel elektriğin yüzde 15'ini karşılayan hidroelektrik kurulu gücü geçen yıl sonunda 1,4 teravatı aşarken bu gücün, "2050 net sıfır" hedefine uygun maliyetle ulaşılması için 3 teravata çıkması gerekiyor.
Küresel hidroelektrik kapasitesi ekonomik ve sosyal sebepler dolayısıyla her zaman geliştirilmeye uygun bulunmuyor, bu yüzden ciddi ve detaylı planlamalar yapılması gerekiyor.
- "Hidroelektrikte piyasa koşulları yatırımcılar için öngörülebilir olmalı"
Hidroelektrik Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Elvan Tuğsuz Güven, AA muhabirine, Türkiye'nin elektrik kurulu gücünün yüzde 30'unu hidroelektrik santrallerinin oluşturduğunu söyledi.
Bu yıl ağır kuraklık şartlarında havzalara ve barajlara gelen su miktarlarının son 50 yılın en düşük miktarları olduğu ve hidroelektrik santralleri için 2023'ün iyi bir yıl olarak değerlendirilmediğini belirten Güven, "2024'ün serbest piyasa koşullarına göre oluşacak, üretici ve yatırımcılar için öngörülebilirliği ve yatırım hedefleri yüksek bir yıl olmasını diliyoruz. Son dönemde Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası yaşanan enerji krizinden tüketicilerin en az etkilenmesini sağlamak amacıyla sabitlenen elektrik fiyatları da sektör yatırımcılarını olumsuz etkiledi." diye konuştu.
Türkiye'nin kurulu elektrik gücünün 106 bin megavatı aştığını dile getiren Güven, hidroelektrik kurulu gücünün de Elektrik Üretim AŞ ve özel sektörle beraber 31,596 megavat olduğunu ifade etti.
Güven, yenilenebilir kaynaklarda toplam kurulu gücün 60 bin megavata yaklaştığını belirterek şöyle devam etti:
"Rüzgar ve güneş, yenilenebilir kaynaklar arasında yatırım hızı ve artan kapasite olarak 2022'de önemli bir yer tutmakla beraber halen hidroelektrik üretimi yenilenebilir kaynaklar arasında üretime sağladığı katkı bakımından başı çekiyor. Enerji kaynaklı ithalatın önlenmesi, olumsuz yönde cari açığın artmasının önlenmesi ve yerli kaynaklarımızın yatırıma dönmesinin sağlanması için yenilenebilir enerji ve hidroelektrik özelinde yatırımlara devam edilmelidir."
Yeni yatırımların hayata geçirilmesi için iletim hatlarında iyileştirme, kapasite artışı ve sıcak yedeği tolere edecek sistemlerin önemli olduğunu dile getiren Güven, bu sistemlerin işler hale getirilmesinin şart olduğunu vurguladı.
Enerji fiyatlarında öngörülebilirliğin, finansmana erişim kolaylığının ve sektörün genel anlamda öngörülebilirliğinin artması gerektiğini belirten Güven, şunları kaydetti:
"Hibrit ve depolamalı santrallerin sisteme dahil edilmesi gerekliliği ortaya çıktı. 2023'te depolamalı santraller için 33 bin megavatlık TEİAŞ bağlantı görüşü verildi. Ancak mevcut şartlarla depolamalı santrallerin finansal fizibilitelerinde yatırım geri dönüşleri 15 yıl ve üzeridir. Bu haliyle yatırımcılar için müspet bir durum teşkil etmemektedir. Fizibilitelerin daha makul geri dönüş sürelerine gelecek şekilde düzenlemeler yapılması gerektiğini düşünüyoruz ki bu yatırımlar ve tahsis edilen kapasiteler hızlı şekilde hayata geçebilsin. Aksi taktirde zaten çok sınırda olan TEİAŞ iletim kapasitelerini yatırıma dönüşmeden atıl vaziyette bekleyecek ve aslında diğer hızlı hayata geçebilecek olan rüzgar, güneş ve hibrit gibi iletim hattı tahsisi bekleyen yatırımların gerçekleştirilmesi gecikecektir."